Sommige mensen zijn met een wekker nog niet wakker te krijgen. Terwijl anderen iedere ochtend al voor de wekker wakker worden. Niemand wordt graag wakker van dat tergende geluid en het schijnt ook gezonder te zijn om zonder wekker wakker te worden. Hoe kan het nou dat de één 8x op de snooze button moet slaan terwijl de ander zonder moeite uit zichzelf wakker wordt?
Er zijn een aantal zaken om rekening mee te houden bij het beantwoorden van bovenstaande vraag. Ik denk zelf niet dat er één duidelijke reden is maar dat er samenhang is tussen verschillende factoren. De biologische klok is een veelgehoord argument en zelf denk ik ook dat deze hier een grote rol bij speelt. Laten we eens kijken naar deze en andere factoren die van invloed kunnen zijn op het voor de wekker wakker worden.
De biologische klok
De meeste van ons zijn het gewend om wakker te worden met een wekker. Ergens niet gek omdat we vaak wakker moeten worden op een letterlijk, ”onmenselijke” tijd, maar dat terzijde. Met het zetten van een wekker geven we eigenlijk de taak van onze biologische klok deels uit handen. Onze biologische klok fungeert namelijk zelf ook als een wekker. Deze natuurlijk wekker is afgestemd op het daglicht, op het op- en ondergaan van de zon, en zorgt dat we wakker worden wanneer het dag wordt, en gaan slapen wanneer het nacht wordt. Ons lichaam gebruikt deze signalen om ons slaapgedrag en energieniveau te regelen. Dit slaap-waak ritme wordt dan ook wel het dag- nacht ritme of Circadiane ritme genoemd.
Het wakker worden zonder wekker op basis van de biologische klok is te trainen door goed te luisteren naar je lichaam (wanneer je moe bent), te gaan slapen wanneer het donker wordt en op te staan wanneer het licht wordt. Helaas laten de werktijden dit voor velen niet toe en moeten veel mensen opstaan als het nog donker is. Dit speelt vooral in de winter en minder in de zomer.
Ritme en regelmaat
Zelf denk ik dat dit de belangrijkste factor is. Je lichaam houdt van ritme en regelmaat. Als je vaste slaaptijden aanhoudt gaat je lichaam hier vanzelf aan wennen. Zelf zet ik mijn wekker (ja ik doe het ook) iedere dag om 6.30. Na verloop van tijd weet mijn lichaam dat het om die tijd wakker hoort te worden. Om dit ritme in stand te houden is het belangrijk om dit in het weekend niet teveel te verstoren. Wanneer je in het weekend laat naar bed gaat en uitslaapt is het voor het lichaam veel lastiger om dit ritme in stand te houden. Sta dus ook in het weekend op tijd op. Een andere voorwaarde is dat je voldoende slaapt. Ik merk dat ik niet voor de wekker wakker wordt in tijden dat ik slaaptekort heb. Sterker nog, als ik een periode onvoldoende slaap dan wordt ik moe en gebroken wakker (van de wekker).
Ochtend- en avondmensen
Ochtendmensen worden een stuk gemakkelijker wakker dan avondmensen. Al denk ik niet dat er van oorsprong zoiets bestaat als ochtend- en avondmensen, maar dat men dit zelf creëert door het aanhouden van een bepaald slaappatroon. Het slaappatroon van ochtendmensen loopt over het algemeen meer in lijn met de biologische klok. Ze gaan slapen wanneer het donker wordt. Avondmensen zijn juist actief wanneer het donker is. Ochtendmensen gaan ’s avonds dan ook vaak vroeger naar bed en worden in de avond minder blootgesteld aan het blauwe licht uit schermen van de televisie, computer of telefoon. ’s Ochtends zijn ze vaak uitgeruster, omdat ze de vorige avond op tijd naar bed zijn gegaan.
Het zevende zintuig
De controversiële bioloog dr. Rupert Sheldrake komt met een andere theorie. Hij geeft lezingen over telepathie en is de schrijver van het boek ”het zevende zintuig” waarin hij o.a schrijft over telepathie en helderziendheid.
Hij heeft zelf onderzoek gedaan door vragenlijsten uit te delen bij zijn lezingen en is tot de conclusie gekomen dat het niet de biologische klok is die het waken regelt, maar dat het meer met programmeren te maken heeft. Zelf denk ik dat de biologische klok en het aanhouden van regelmaat ook een vorm van programmeren is, maar dat is niet helemaal wat Sheldrake bedoeld. Hij heeft het over precognitief ontwaken als overlevingsinstinct. De capaciteit van het lichaam om wakker te worden al VOOR er gevaar dreigt (het 7e zintuig?). Een alarm (of wekker?) staat over het algemeen in verband met gevaar. Het is geen onlogische gedachte dat mensen een wekker onbewust relativeren aan een alarm en dus aan gevaar. Toevallig dat de Engelse vertaling van wekker ”alarm clock” is?. Sheldrake beweert overigens niet dat dit voor iedereen geldt maar spreekt over een ”natuurlijke selectie”.
Ik ben zelf sceptisch… maar hebben we allemaal niet weleens ”een gevoel” dat er iets gaat gebeuren wat vervolgens blijkt te kloppen? Kan er sprake zijn van een zevende zintuig bij het wakker worden? het zou iig een verklaring zijn voor de mensen die vlak voor de wekker wakker worden alleen als ze de wekker zetten. Daar bedoel ik mee dat men niet op diezelfde tijd wakker zou worden wanneer er geen wekker zou zijn gezet.
Slaapbehoefte
Iemand die voldoende slaapt zal makkelijker uit zichzelf wakker worden dan iemand met een slaaptekort. Bij een slaaptekort zal het lichaam eerder geneigd zijn om de slaap in te halen. Is dit een harde eis? Ik denk van niet. Mijn eigen ervaring heeft geleerd dat ik ook vroeg wakker wordt als ik een keer laat naar bed ga en/of als ik de dag ervoor te weinig heb geslapen. Daarnaast ben ik er van overtuigd dat het ”programmeren” van je lichaam (dmv regelmaat) op den duur sterker kan worden dan de capaciteit van het lichaam om de slaapbehoefte te bepalen en in te halen. Niet iets waar ik zelf perse altijd blij mee ben. Dit is overigens gebaseerd op een kotertermijn slaaptekort (van bv 1 of 2 nachten). Ik vertrouw er maar op dat als ik echt slaap nodig heb (bijvoorbeeld van een week te weinig slaap) dat mijn lichaam me dit in het weekend laat inhalen.
(Mijn) Conclusie
Ik denk zelf dat bovenstaande punten allemaal invloed hebben op het wakker worden zonder wekker. Naar mijn mening is ritme en regelmaat de belangrijkste factor voor het standaard uit jezelf wakker worden op een vaste tijd. Echter geloof ik zeker ook dat er een kern van waarheid zit in de theorie van Sheldrake. Ik kan er iig best in geloven dat we een wekker associëren met een alarm en dus met gevaar. In combinatie met het zelf zetten van de wekker (onbewuste programmatie van je lichaam?) denk ik dat het lichaam (van sommige mensen) in staat kan zijn om aan te voelen dat de wekker bijna afgaat.
Wakker worden zonder wekker te trainen?
Zelf zonder wekker wakker worden (en een ochtendmens worden)? Ik denk dat het heel goed te trainen is. Zorg voor ritme en regelmaat met zowel opstaan als naar bed gaan. Hou dit ook in het weekend zo veel mogelijk aan. Probeer ook te zorgen voor een constante slaapkwaliteit zodat je iedere nacht min of meer dezelfde effectieve slaap krijgt. Dit kan je o.a bevorderen door ontspannen naar bed te gaan, blauw licht van schermen voor het slapen gaan te mijden, en in zijn algemeen goed voor jezelf te zorgen en gezond te leven.
